شاخص سازی در بورس تصویری ناقص از بازدهی صنایع در بازار سهام
پول من: فاکتورهای صنایع در بازار سهام ایران تنها شرکت های بورسی را در بر می گیرند و شرکت های فعال در فرابورس یا بازار پایه را شامل نمی شود در نتیجه تصویری ناقص از عملکرد واقعی هر صنعت ارائه می دهند.
خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزان فر؛ در بازار سرمایه ایران، فاکتورهای صنایع یکی از ابزارهای اصلی برای ارزیابی عملکرد گروههای مختلف بورسی محسوب می شوند؛ اما واقعیت آنست که این فاکتورها به سبب محدودیت های ساختاری، تصویری کامل و دقیق از وضعیت واقعی هر صنعت ارائه نمی دهند. تمرکز صرف بر شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران و بی توجهی به شرکت های فعال در بازار فرابورس (اعم از بازار اصلی و پایه)، همچون ایرادات مهمی است که سبب می شود تحلیل گران و سرمایه گذاران نتوانند نمایی واقعی از بازدهی یک صنعت به دست آورند. همچنین، ناهمگونی فعالیت شرکتها در یک صنعت و هم زمان نبودن ورود آنها به بازار، از دیگر عواملی است که دقت این فاکتورها را تحت تأثیر قرار می دهد.
با وجود گذشت سال ها از تأسیس بازار فرابورس ایران، بازهم خیلی از افراد، همگی، بازار سرمایه را با عنوان «بورس» می شناسند و تفاوت میان «بورس تهران» و «فرابورس ایران» را نمی دانند. این عدم شناخت از یک سو موجب می شود هنگام ارائه تحلیل ها یا گزارش های بازدهی صنایع یا بازار، شرکت های حاضر در فرابورس نادیده گرفته شوند و در نتیجه، آمارهای ناقصی منتشر گردد که حتی گاهی به برداشت های ناصحیح یا ارائه تصویر غیرواقعی از وضعیت یک صنعت می انجامد و از طرف دیگر در بعضی موارد، این غفلت یا بی دقتی آگاهانه، زمینه ساز استفاده ناصحیح از آمار برای القای موفقیت یا بازدهی کاذب توسط مدیران و تحلیل گران به فعالین جدیدالورود یا عموم مردم می شود.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بورس اوراق بهادار تهران، بازاری رسمی با ضوابط سخت گیرانه تر برای پذیرش و معاملات ثانویه سهام شرکت هاست. شرکت هایی که در بورس پذیرش می شوند، به طور معمول از نظر شفافیت مالی، سابقه فعالیت، سودآوری و سایر فاکتورها در سطح بالاتری قرار دارند.
در مقابل، فرابورس ایران بازاری است که شرایط ورود در آن آسان تر است و شرکت های کوچک تر، تازه تأسیس یا درحال بازسازی نیز می توانند در آن پذیرفته شوند. فرابورس خود شامل چند بازار مانند «بازار اول»، «بازار دوم»، «بازار پایه» و «بازار نوآفرین»، «توافقی» و … است. بنابراین، شرکت هایی که در فرابورس فعال می باشند بااینکه در بازار سرمایه حضور دارند، اما در محاسبه فاکتورهای رسمی صنایع بورسی لحاظ نمی شوند.
در نتیجه، زمانی که از بازدهی یک صنعت یا بطورمثال بازدهی شاخص کل بورس سخن گفته می شود، باید توجه داشت که این بازدهی مربوط به کل صنعت یا کل بازار سهام (شامل شرکت های بورسی و فرابورسی) نیست و تنها منحصر به شرکت هایی است که معاملات سهام آنها در بورس تهران به انجام می رسد.
لذا عدم تفکیک این موضوع، زمینه ساز تحلیل های ناصحیح و گمراه کننده خواهد بود.
محدودیت های فعلی شاخص صنایع بازار سهام ایران
۱. فاکتورهای ناقص؛ حذف شرکت های فرابورسی از تصویر واقعی صنایع
همانطور که گفته شد هم اکنون، فاکتورهای صنایع در بازار سهام ایران فقط شامل شرکت هایی هستند که در تابلوی بورس تهران معامله می شوند. این شاخص ها، شرکت های هم صنف حاضر در بازار فرابورس شامل بازار اصلی و پایه را پوشش نمی دهند و در نتیجه تصویر کاملی از یک صنعت ارائه نمی کنند.
۲. هم زمان نبودن ورود شرکتها به بازار؛ دومین چالش مقایسه بازدهی
یکی دیگر از چالش های مهم در مقایسه صنایع، هم زمان نبودن شروع معاملات نمادها در بازار است. زمانی که یک نماد دیرتر از سایرین وارد بورس می شود، مقایسه بازدهی آن از ابتدا با سایر شرکتها منجر به نتایجی ناصحیح و گمراه کننده خواهد شد. این مساله خصوصاً در بازه های زمانی بلندمدت، تحلیل را گرفتار انحراف می کند.
۳. تفاوت تخصص ها در دل یک صنعت؛ میانگینی که گمراه می کند
درون هر صنعت نیز شرکتها لزوماً کارهای مشابهی ندارند. بطورمثال در صنعت شیمیایی شرکتها در عرصه های متنوعی فعالیت می کنند؛ برخی به تولید اوره و بطور کلی انواع کودها و ترکیبات نیتروژنی مشغول اند؛ برخی دیگر مثل متانول ساز در تولید مواد شیمیایی پایه (غیر از کود) فعالیت می کنند؛ تعدادی در حوزه تولید شوینده ها، عطرها و محصولات آرایشی فعالیت دارند، گروهی نیز به تولید رنگ، بتونه، جوهر و پوشش های شیمیایی مشغول اند؛ در کنار آنها، شرکت هایی نیز به تولید نخ های مصنوعی یا انواع سموم و حشره کش ها و سایر محصولات شیمیایی اشتغال دارند.
یا بطورمثال صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر شامل شرکت هایی با زمینه های بطورکامل متفاوت همچون «لبنیات»، «نان و محصولات وابسته»، «کاکائو، شکلات و شیرینی جات»، «روغن های خوراکی»، «جو و ماءالشعیر» و سایر محصولات غذایی است که همگی -البته فقط شرکت های بورسی شان نه فرابورسی- در یک شاخص تجمیع شده اند، در صورتیکه شرایط بنیادی و بازدهی آنها متفاوت می باشد.
گروه زراعت و خدمات وابسته مثال دیگری است که در آن برخی شرکتها بر پرورش دام و تولید شیر متمرکزند، در صورتیکه برخی دیگر در عرصه طیور یا کشاورزی فعالیت می نمایند.
بنابراین تنوع موضوعی، شاخص صنعت را در بعضی موارد بجای نماینده ای دقیق، به میانگینی گمراه کننده مبدل می کند.
طراحی فاکتورهای جدید با روش زنجیره ای با تعدیل پایه
برای حل این مشکلات، طراحی فاکتورهای جدید با بهره بردن از روش زنجیره ای با تعدیل پایه (Chain-linked with Base Adjustment) به ۲ صورت هم وزن و وزن دهی روزانه در دستور کار خبرگزاری مهر قرار گرفته است تا به علاقمندان و فعالان بازار سرمایه دیدی دقیق تر و جامع تر نسبت به روندهای قیمتی و بازدهی صنایع مختلف داده شود.
این روش امکان ورود و خروج نمادها را در طی زمان بصورت پویا تنظیم می کند و در حالت وزنی سهم هر شرکت را برمبنای ارزش بازار روزانه آن محاسبه می نماید. این رویکرد موجب می شود بازدهی فاکتورها واقعی تر و قابل اتکاتر باشد و نوسانات مصنوعی ناشی از تغییر ترکیب نمادها به حداقل برسد.
این فاکتورها که مقرر است برای تمامی صنایع بازار سهام ایران طراحی شوند، در قالب ۲ دسته بندی کلی ارائه خواهند شد. فاکتورهای وزنی که برمبنای ارزش بازار شرکتها محاسبه می شوند و فاکتورهای هم وزن که سهم مساوی به تمام شرکت های زیرگروه های تخصصی اختصاص می دهند. علاوه بر این در طبقه بندی دیگر، فاکتورهای مجزا برای شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک نیز ایجاد خواهد شد تا مفسرین بتوانند با دقت بیشتری عملکرد هر بخش بازار را بررسی نمایند.
همچنین، به تدریج این فاکتورها در کنار بازدهی های طولانی مدت متحرک (ماهانه، فصلی، سالانه -یک، ۲، ۳ و ۵ ساله) در قالب نمودارهای تعاملی و مقایسه ای در اختیار کلیه مخاطبان خبرگزاری مهر قرار خواهد گرفت تا تحلیل روندها و تصمیم گیری سرمایه گذاری برای آنها ساده تر و شفاف تر شود.
هدف نهایی: مقایسه پذیری واقعی برای تحلیل بهتر
این فاکتورها بستری شفاف، دقیق و قابل اتکا برای مقایسه عملکرد صنایع مختلف با یکدیگر و با بازارهای موازی همچون ارز، طلا و مسکن ایجاد می کنند. همچنین، با بروزرسانی مستمر و استفاده از داده های دقیق تر و پوشش وسیع تر، این فاکتورها زمینه ساز تحلیل های عمیق تر و اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری هوشمندانه تر در بازار سرمایه خواهند بود.
منبع: پول من
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنت کاربران پول من در مورد این مطلب